Toen, op 18 september 1362: stadsrechten Hardenberg.

akte. van Stadsrechten Hardenberg, 1362.
Het oudste archiefstuk in Hardenberg is de Akte van Stadsrechten. De perkamenten giftbrief, die in Zwolle werd geschreven, is vele jaren zoek geweest. Aan het eind van de jaren ’20 van de vorige eeuw werd het fraaie document terug gevonden in een oude lessenaar op het stadhuis. Het document zelf is redelijk tot goed bewaard gebleven, maar het oorspronkelijk groot uithangend zegel van de bisschop in rode is helaas verloren gegaan.

In 1362, op de zondag na St. Lambertusdag (18 september) verleende bisschop Jan van Arkel stadsrechten aan Hardenberg. De stad Hardenberg was ontstaan bij een kasteel dat bisschop Willebrand van Oldenburg omstreeks 1227 oprichtte als bolwerk tegen de naburige Drenten. Daar vestigden zich langzamerhand de bewoners van de nabijgelegen stad Nijenstede, dat al heel lang stedelijke rechten bezat.

Op 5 februari 1327 had Jan III van Diest, bisschop van Utrecht, de privileges aan de inwoners van Nijenstede bevestigd en beperkte aanvullingen hierop gegeven, vooral gericht op vrijwaring van onrechtmatige schatting. Hoogstwaarschijnlijk bezat Nijenstede de stadsrechten al voor 1227.

De letterlijke transcriptie van het eerste deel van de Akte van Stadsrechten:

Wi Johan bi der ghenaden goeds bisscop tutrecht. Doen te weten allen den ghenen die desen brief zullen sien oft horen lesen. Dat wi om oerbaer onser kerken van utrecht ende om roeste, ende beschermenesse ons lants ene veste ghetimmert hebben ten Herdenberch.
Ende hebben alsulc vriheit ende stat recht als onse voervadere Bisscope Tutrecht dien god ghenedich si tot Niensteden ghegheven ende gheleghet hadden, vernuwet ende verleghet ten Herdenberch binnen der veste voerscreven.
Ende gheven voer ons ende voer onse nacomelinghe bisscope Tutrecht, allen den burgheren die binnen den Herdenberch nu wonachtich zijn, oft namaels wonen zullen inder tijt, al recht ende vriheit also als onse stat van zwolle van onsen voervaderen, ende van ons heeft, mit anders sulken punten als hier na bescreven staet.

In dit eerste gedeelte van de privilegebrief lezen we dat bisschop Johan van Arkel laat weten dat hij ter bescherming van ons land het kasteel Hardenberg heeft laten bouwen.
Dat hij de oude stadsrechten van Nijenstede vernieuwd en verlegd naar dit kasteel.
Dat van nu af aan de inwoners van deze nieuwe stad Hardenberg dezelfde vrijheden hebben als die van de stad Zwolle, met wijzigingen op enkele punten.

In de zestiende eeuw heeft men een afschrift laten vervaardigen van de akte van Stadsrechten.

Een transcriptie (werkelijke weergave in leesbare letters) kunt u hier nalezen.