Archieven: oktober 31, 2020

Toen, op 30 oktober…

Op 30 oktober 1897 werd de nieuwe joodse school te Borne ingewijd. Het Nieuw Israëlietisch weekblad berichtte op 5 november:

“BORNE, 2 Nov. Zaterdag jl. was er eene bedrijvigheid onder Bornsch Israël, het was echter niet zooals in verschillende naburige gemeenten, die van twist en tweedracht, maar van vrede en samenwerking, waardoor de kleinste gemeente tot bloei kan komen, die grootere gemeenten tot voorbeeld kan strekken. Het was namelijk de inwijding der sierlijk gebouwde nieuwe school.

Ten 12 ure trok Israëls jeugd, onder het zingen van {…} en voorafgegaan door den leeraar en de schoolcommissie het nieuwe gebouw binnen, alwaar het kerkbestuur en bijna alle gemeenteleden met hunne dames tegenwoordig waren. Nadat de schooljeugd plaats had genomen, werden zij en de gemeenteleden door den heer D. J. Spanjaard, voorzitter van kerk- en schoolbestuur, hartelijk welkom geheten. Deze schetste in duidelijke bewoording het nuttige en leerzame dezer instelling voor de kinderen, en bracht hun en hunne ouders onder het oog, dat zij door getrouw schoolbezoek te bevorderen, niet alleen nuttige leden der Maatschappij, maar ook een sieraad en steun voor het Jodendom zouden worden. Hierna verleende hij het woord aan onzen geachten leeraar, den heer Mogendorff, die den gemeenteleden toesprak naar aanleiding van het tweede vers der{…}”. Deze indrukwekkende rede in zijn geheel weder te geven, zoude te veel plaatsruimte in beslag nemen, genoeg zij het gezegd, dat een langdurig applaus, na het eindigen, in de zaal weerklonk en door alle leden het Hallelujah aangeheven werd. De nestor onzer gemeente, de beer J.S. Spanjaard, bracht in waardeerende woorden dank aan het kerkbestuur voor de vele moeite en zorgen, welke zij voor het heil der gemeente steeds feil hebben, en meende zijne openbare hulde aan onzen geachten leeraar niet te mogen onthouden voor zijne trouwe plichtsbetrachting, thans reeds ruim 30 jaren der gemeente Borne bewezen.

Nadat nog door een lid der schoolcommissie allen aanwezigen dank gebracht was voor hunne trouwe opkomst, werden de schoolkinderen onthaald, en werd het gezellig samenzijn door het zingen van Joodsche en nationale liederen afgewisseld. Als bijzonderheid kan nog worden gemeld, dat het kerk- en schoolgebouw alhier electrisch verlicht is”.


Toen, op 11 oktober: Uitsluiting te Borne

Op 11 oktober 1903 verscheen een editie van het zondagsblad ‘Het Volk’, het dagblad voor de arbeiderspartij. Die uitgave is bewaard gebleven in de collectie van het Nederlands Instituut voor Sociale Geschiedenis.

We laten hier de voorpagina van het blad zien, waarop een fraaie tekening van Albert Hahn werd afgebeeld naar aanleiding van de zgn. ‘Uitsluiting te Borne’, een les in klassenstrijd.

De arbeiders hadden massaal hun werk neergelegd toen de directie van de Stoomspinnerij en Weverij, v.h. S.J. Spanjaard, had besloten om de weeklonen te verlagen van 5 gulden naar 3 gulden en 20 cent…


Toen, op 8 oktober…

Op 8 oktober 1932 werd een vreselijke roofmoord gepleegd op een hoogbejaarde inwoonster van Zenderen. Een gemaskerde man drong een kleine hoeve binnen en viel de twee aldaar samenwonende zusters Pol aan, waarvan de 81-jarige Anna met dolkmes-steken werd vermoord. Al snel werd de 33-jarige dader opgepakt. Deze legde een volledige bekentenis af. Hij was een recidivist die op transport naar een opvoedingsgesticht ontsnapt was.

De Telegraaf meldde enkele dagen later:
Bij zijn verklaring, die hij aflegde tegenover den rechter-commissaris mr. Bijleveld, zeide hij de vermoorde vrouw in de bedstede overvallen te hebben en haar daar vervolgens te hebben afgemaakt. De kleeren, voor zoover deze met bloed bevlekt waren, heeft hij bij zijn vlucht op de fiets, weggeworpen. Het schijnt wel vast te staan dat de man een zeer gevaarlijk heerschap was met pathologische neigingen, die niet veel gaf om het leven van zijn medemensen.

In juni 1933 meldde dezelfde krant dat de moordende machinevormer G. Remmers in cassatie was gegaan tegen de uitspraak van het Gerechtshof waarbij hij was veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf en terbeschikkingstelling van de regering.

Bovenstaande foto is gemaakt voor het huis van de vermoorde Anna Pol. De politiefotograaf fotografeert de gemeenteveldwachter Arts uit Borne die de dader arresteerde.

Tubantia, 12 oktober 1932.
De Sumatra post, 24 oktober 1932.

Op 11 juli 1933 verwierp de hoge raad het cassatie-beroep, waardoor de uitspraak van het Gerechtshof in stand bleef: acht jaar cel, in combinatie met t.b.s.